Zelfzorg in een VUCA wereld: que?!

Het viel me deze week - niet voor het eerst - op in gesprekken hoeveel onrust er is in deze woelige tijden: de politiek die nog dieper zakt, Trump die er dagelijks in slaagt om ons te verrassen (of eerder choqueren), de armoede in eigen land, .... Het is opvallend hoe vanzelfsprekend we het daarbij vinden om voor anderen te zorgen. Maar zorgen we ook genoeg voor onszelf?
Er zijn boeken en trainingen genoeg op de markt. Beter zorgen voor jezelf kwam eerder ook al aan bod in sommige van mijn blogs: zaken als 'ken jezelf', 'waardeer jezelf', 'kies en bemin je keuze',' verander je kijk op de wereld' en 'verwen jezelf', zijn adviezen die we in dit verhaal kennen en thuisbrengen. Het zijn uitnodigingen om even stil te staan bij onze levensstijl, en er de motivatie uit te halen om enkele dingen te verbeteren. We leven namelijk in een VUCA-wereld. Die letters staan voor volatility, uncertainty, complexity en ambiguity. Vrij vertaald leven we dus in een turbulente, onzekere, complexe en dubbelzinnige wereld. 
•  volatile (= turbulent): de snelheid waarmee veranderingen zich voordoen is enorm toegenomen.
• uncertain (=onzeker): we kunnen niet zeker zijn van wat er zich in het heden afspeelt (vb. Brexit,  Trump)
•  complex: je kunt niet eenvoudige beslissingen nemen, alles hangt met elkaar samen 
•  ambiguous (=dubbelzinnig): gebeurtenissen zijn niet meer te labelen als ‘goed’ of ‘fout’
Denken dat we kunnen blijven doen wat we altijd deden is een dan ook een illusie. De wereld verandert en wij veranderen en dit in nooit eerder gezien tempo. Alle ontwikkelingen in sneltreinvaart hebben ook een positieve zijde: dingen die je voor onmogelijk hield kun je nu gemakkelijk doen. Het werk aan de andere kant houdt letterlijk veelal niet meer op. Dit kan een stresserende en ziekmakende werkomgeving triggeren. Burn-out komt niet voor niks dagelijks in het nieuws. Nieuwsberichten over bedrijven waar letterlijk de stekker wordt uitgetrokken na 6 uur 's avonds zijn dan ook niet meer uniek. Er wordt over nagedacht, dat is zeker. En tegelijkertijd: waar zit onze eigen verantwoordelijkheid in dit verhaal?
Als we in overweging nemen hoeveel uren we potentieel werkend kunnen doorbrengen, is het van belang om zelfzorg in te bouwen zodat we als gezonde, krachtige, gepassioneerde mensen in het leven blijven staan. Zodat we onze flow kunnen volgen, zonder ons eraan te verbranden. We hebben dus hefbomen nodig om ons te ondersteunen. Sommige acties ondernemen we best voor of na het werk, andere tijdens het werk.

• Waar kunnen we concreet op inzetten? Zelf denk ik alvast aan volgende zaken:Neem tijd voor een pauze (zie ook mijn blog hierover). Onze hersenen werken het beste als we ze naast het 'ploegwerk' ook tijd geven om in een ontspanningsmodus te gaan. Mijn scherpste inzichten komen vaak op momenten dat ik helemaal niet bezig ben met datgene wat dan plots door mijn hoofd gaat. Zelfs als je naar een deadline toe werkt of ondergedompeld zit in een fijn project, is het van belang om pauzes in te lassen. In mijn lessen bouw ik om de 45 à 60 minuten gebeurtenissen in waarbij ik bijvoorbeeld een yoga oefening doe met mijn studenten (én dus ook voor mezelf), een energizer van youtube pluk, inzet op bewust ademenen (een ontspannen geest leert immers veel meer), ... Dat is mijn werkcontext, het is de moeite waard om uit te zoeken wanneer en op welke manier jij hierin stappen kan zetten.
• Stel grenzen: de eerste keer dat je 'neen' zegt op het werk kan vaak als moeizaam aanvoelen. Een truukje dat het voor mij vaak doet is: als ik 'ja' zeg tegen iets, waar zeg ik dan 'neen' tegen?Of zoals Paulo Coelho schreeft: "Wanneer je ja zegt tegen een ander, waak er dan voor dat je geen nee zegt tegen jezelf."
• ​Neem tijd om je te hydrateren en zo doende letterlijk te herbronnen. Dit lijkt een voor de hand liggende, en toch. Ik worstelde lang met deze zo voor de hand liggende basisbehoefte: water drinken.  De voordelen ervan zijn gekend: als je genoeg water opneemt heb je meer energie, ben je geconcentreerder, geef je een boost aan je immuunsysteem, hou je je hersenen blij, hou je je lichaaam op temperatuur, presteer je beter (spieren bestaan voor 75% uit water!), ...
• Ga mindful lunchen. Het verschil tussen snel een hap nemen aan je computer en tijd nemen voor een gezonde maaltijd midden in je werkdag is voelbaar. Het ontdekken van de smaken en texturen in je maaltijd kunnen een decompressiemomentje vormen, waarna je het positieve effect ervan weer meeneemt in de rest van je werkdag. Hoe graag ik ook samen met mijn collega's eet, soms kies ik er heel bewust voor om ergens in stilte te genieten ... Heerlijk!
• Blijf online met jezelf en met anderen. Eén middel om aan zelfzorg te doen laten we vaak na omdat het niet 'past' in de organisatiecultuur: de nood aan feedback en groei bij onszelf en bij anderen ruimte geven. Hiermee bedoel ik niet alleen onze verantwoordelijkheid om mee te bouwen aan een waarderend klimaat, maar ook aan een klimaat waar eerlijkheid en openheid primeren en waar kritiek niet als bedreigend, maar als opbouwend wordt ervaren. Essentieel is dan ook om feedback af te toetsen bij onszelf, te kijken welke gevoelens ze oproepen en waar we nood aan hebben. Zo blijven we online bij onszelf. En enkel als we online zijn met onszelf kunnen we ook de verbinding met anderen aangaan. Het is deugddoend om groeikansen te grijpen en om vanuit een vertrouwensband met collega's en mentoren of leidinggevenden vanuit allerlei invalshoeken te kunnen kijken naar hetgeen waarmee je bezig bent. Als we hier een regelmatig ritme in vinden, dan kan ons dat ook helpen om potentiële problemen te voorkomen, nog voor ze er zijn.

Onlangs ontdekte ik een alternatieve invulling van VUCA om met de huidige onzekerheden in onze leefwereld om te gaan. De nieuwe VUCA staat dan voor:
•  Vision, visie
•  Understanding, begrip
•  Clarity, helderheid
•  Agility, wendbaarheid
Dit betekent ook dat je je eigen koers vaart, helderheid creëert en snel kan inspelen op veranderingen. Het betekent ook afscheid nemen van middelen die niet werken. Vandaag is het Facebook, morgen iets anders. Hoewel het prettig en belangrijk is om te werken vanuit visie en overtuiging, is het zaak open te staan voor nieuwe inzichten. Ontrommelen is dan ook aan de orde. Dat is voor een volgende blog!
Ik hoop dat je genoten hebt van dit stukje en als je zelf nog instrumenten in je gereedschapskist zetten hebt om aan zelfzorg te doen op het werk, dan hoor ik het graag. Laat gerust je reactie na!
Warme groet, Ida
Wil je verandering in je leven, en liefst vandaag nog? Wil je meer tijd voor jezelf? Wil je een betere gezondheid, minder stress, en een betere balans in je leven? De uitdagingen om werk en privé in balans te brengen zijn aanzienlijk: de grote zucht naar verandering vanuit het VUCA denken, de competitie op de arbeidsmarkt gecombineerd met de uitdagingen die we kunnen koppelen de technologische evolutie zijn groot. Zelfzorg dringt zich dus in toenemende mate op. What's your next step?
Voor coaching en training: www.co-next.be

---